کشک، انواع کلم، پونه، مرزه، پودر سنجد، چهارمغز، کنجد با پوست به صورت خام، سبزی‌ها، میوه‌ها، روغن زیتون، نور مستقیم آفتاب، خرما و شیره خرما از استخوانها محافظت می‌کند. غذاهای مفید برای استخوانها غذاهایی هستند که سرشار از مواد کلسیم و فسفردار باشند. مصرف غذاهای سرشار از کلسیم و فسفر بهترین خوراکی برای محافظت از استخوانهاست و از سویی نرمش و ورزش روزانه نیز سبب قوی‌تر شدن و استحکام استخوانها می‌شود. مصرف چای، انواع ترشی‌ها بدون استفاده از مصلح، مصرف بیش از حد سرکه و ماست و پنیر در وعده صبحانه بدون چهارمغز و استفاده نکردن از نور مستقیم خورشید برای استخوانها مضر است.

خوردن غذاهایی که برای استخوان ضرر دارد، موجب می‌شود که غدد درون‌ریز وظیفه خود را بخوبی انجام ندهند؛ زیرا چهار غده پاراتیروئید که پشت غده تیروئید در گردن قرار دارند، اگر کار خود را بخوبی انجام ندهند، اسکلت و استخوان‌بندی بدن دچار اشکال شده و موجب بروز بیماری‌های استخوانی می‌شود.

همان طور که اشاره شد، یکی از محافظان استخوان پودر سنجد می‌باشد که در اینجا به خواص جالب این پودر می‌پردازیم:

بهترین اثر سنجد،‌ رفع کمبود ویتامین C بدن است و خوردن آن، ‌از ورود عفونت به بدن پیشگیری می‌‌کند.
- سنجد دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قوی می‌باشد.
- خاصیت ضد التهابی دارد.
- ضد اسهال و قابض است. جوشانده برگ سنجد، بهترین دارو برای اسهال کودکان است.
- پودر هسته سنجد در درمان التهابهای حاد و مزمن کاربرد دارد و آرتروز را درمان می‌کند.
- ضد تب و درد است.
- بادشکن و مقوی قلب است و سردرد را تسکین می‌‌دهد.
- از ریشه آن در صنعت عطرسازی استفاده می‌‌شود.
- از گل آن برای التیام زخم‌ استفاده می‌‌شود.
- کم کالری و مقوی معده است.
- سنجد پخته شده در روغن زیتون، درد مفاصل و خارش پوست را درمان می‌کند و برای رشد مو مفید است.

نکاتی برای مصرف پودر سنجد:
تعدادی سنجد تازه را بهمراه پوست و گوشت وهسته آن را بوسیله آسیاب برقی بصورت پودر در بیاورید.یک قاشق غذا خوری از پودر را داخل یک لیوان شیر تازه باز غیر پاستوریزه بریزید و بوسیله یک قاشق غذا خوری عسل آنرا شیرین کنید و به عنوان یک وعده غذایی یا یک میان وعده میل کنید. این ترکیب در درمان پوکی استخوان و درد مفاصل مخصوصا زانو درد موثر است.

(سیدعلی ابوالحبیب- محقق طب اسلامی)

اکثر بیماران با اختلال عملکرد عضلانی اسکلتی برای اصلاح مشکل خود تحت عمل جراحی قرار می گیرند . مشکلاتی که ممکن است به وسیله جراحی درمان شوند عبارتند از : شکستگی ،تغییر شکل اندام ،بیماری های مفصلی- تومورها و...

نکات مورد توجه مراقبت در منزل پس از ترخیص :
• محل برش جراحی باید تمیز و خشک نگه داشته شود.
پانسمان به روش استریل و در فاصله زمانی توصیه شده از طرف پزشک ، تعویض گردد
در صورت وجود هرگونه قرمزی ،تورم،حساسیت و یا ترشح چرکی از محل زخم و یا بروز تب ، سریعا به پزشک معالج مراجعه شود.

• داروهای تجویز شده از طرف پزشک معالج ( آنتی بیوتیک ها ،ضد درد ها ، ضد التهاب و ...) باید در فا صله زمانی معین مصرف گردد.
جهت تسکین درد در چند روز اول بعد از عمل جراحی از ضد درد های خوراکی تجویز شده استفاده کنید و در صورت درد غیر قابل کنترل به پزشک معالج مراجعه کنید .

• تخلیه ناقص مثانه در اثر وضعیت خوابیده در تخت می تواند سبب عفونت ادراری گردد لذا توصیه می شود مقدار کافی مایعات مصرف کرده و هر 3 ساعت یکبار ادرار کنید در صورت بروزتب یا سوزش و درد در هنگام ادرار کردن به پزشک مراجعه کنید .

• کاهش حرکات گوارشی و عدم تحرک کافی منجر به یبوست و بی اشتهایی می شود .مصرف رژیم غذایی با فیبر زیاد و مایعات می تواند سیستم گوارشی را تحریک کرده و از ایجاد یبوست و نفخ جلوگیری کرده و به بهبود اشتها کمک کند.

• جهت تامین سلامت پوست باید مکررا وضعیت پوست را در نقاط فشاری ( پاشنه ، خاجی ،شانه ها ...) کنترل کنید .کم تحرکی ،تعریق، وکاهش بافت های زیر جلدی به خصوص در افراد مسن و دیابتی سبب ایجاد شکنندگی پوست و ایجاد زخم فشاری می گردد .

لذا توصیه می شود:
• از باقی ماندن در یک وضیت بیش از 2 ساعت خودداری گردد .

• روزانه پوست از نظر قرمزی، ساییدگی و تورم کنترل شود.

• به بیمار کمک شود تا هرچه سریعتر فعالیت خود را از سر گیرد و از تخت خارج شود.

• عدم چین خوردگی ملحفه ها و رطوبت آنها حائز اهمیت است برای افراد مسن و بیماران دیابتی استفاده از وسایل حفاظتی برای تسکین فشار و تشک های مواج و.... مفید است.

• تنفس عمیق ،سرفه کمک به بهبود وضعیت تنفسی کرده و از ایجاد پنومونی و... سایر مشکلات تنفسی جلوگیری می گردد. توصیه می شود فیزیوتراپی تنفسی مانند باد کردن بادکنک روزی 2 یا 3 بار انجام شود.

• مصرف دخانیات و الکل باید قطع گردد .

• جهت ترمیم سریعتر محل زخم و استخوان، باید از رژیم غذایی پرپروتئین پر کالری و سرشار از ویتامین استفاده کنید . مصرف سبزیجات و مرکبات و آب میوه های حاوی ویتامین c ، می تواند به بهبود سریعتر زخم کمک کند ، لازم به تذکر است که مصرف شیر و لبنیات در بیمارانی که مدت زیادی در بستر باقی می مانند به علت احتمال ایجاد سنگ های ادراری باید محدود کرد.

• جهت بهبود گردش خون و جلوگیری از ایجاد عوارض باید هرچه سریعتر تمرینات ورزشی خود را زیر نظر پزشک معالج و فیزیوتراپ شروع کنید وبه تدریج به مدت و دامنه آن افزوده گردد

• محدودیت فعالیت و تحمل وزن توصیه شده از طرف پزشک معالج خود را رعایت کنید .

• در شروع حرکت ، تغییر وضعیت و نقل و انتقال می توانید از وسایل کمک حرکتی نظیر عصا ،وآکر ویلچر و... استفاده کنید.

• در زمان توصیه شده جهت کنترل به پزشک معالج خود مراجعه کنید

• حمایت خانواده در طی دوران مراقبت و نوتوانی می توانند به بیمار کمک کند تا سریعتر با فعالیت های طبیعی خود بازگشته و با شرایط جدید سازش پذیرد.

نرمی غضروف زانو، معمولا با درد در جلوی مفصل زانو همراه است و در سنین زیر 40 سال بیشتر دیده می شود.

علت نرم شدن غضروف، وارد شدن فشار زیاد بر روی آن است. این فشار زیاد، چند علت میتواند داشته باشد:

1- استفاده زیاد و طولانی مدت از زانو (مثل دوچرخه سواری های افراطی)؛

2- قرار دادن طولانی مدت زانو در وضعیتهای نامناسب (مثل دوزانو یا چهار زانو نشستن طولانی مدت)؛

3- انجام تمرینات ورزشی سنگین بدون رعایت اصول علمی، که باعث وارد شدن فشار زیاد به زانو می شود؛

4- بی حرکتی زانو و ضعف عضله چهار سر ران.

آنچه در مورد این بیماری مهم است، خصوصیات این بیماری می باشد:

1- به دلیل اینکه غضروف، از سیستم گردش خون بدن برای تغذیه خود استفاده نمیکند، لذا این بیماری دیر خوب می شود.

 2- در این بیماری، ابتدا غضروف نرم می شود که اگر از همان ابتدا، درمان مناسب صورت نگیرد، به تدریج غضروف نرم شده دچار ترک می شود و در نهایت چند تکه خواهد شد که در این زمان، دیگر درمانهای دارویی و فیزیوتراپی فایده ای ندارد و باید جراحی شود.

3- این بیماری دارای خاصیت ON - OFF است. یعنی پس از شروع ضایعه، ممکن است ضایعه برای مدتی خوب شود، و دوباره پس از چند ماه از نو شروع شود. لذا خوب شدن موقتی، به معنی رفع ضایعه نمی باشد.

درمان:

1- استفاده از دارو جهت کنترل درد و تورم زانو (تورم، به ندرت روی می دهد).

2- استراحت دادن به مفصل زانو و پرهیز از انجام کارهایی که باعث فشار وارد شدن به زانو می شود. مانند: دو زانو نشستن، چهار زانو نشستن، از پله بالا و پایین رفتن و حرکات ورزشی که موجب فشار روی پا می شوند.

با توجه به اینکه  وضعیتهای خم شدن بیشتر از 90 درجه مفصل زانو، بیشترین فشار روی غضروف زانو وارد می شود، لذا نکته مهمی که باید همیشه به خاطر سپرد این است که: از خم کردن زانو بیش از 90 درجه اجتناب کنید.

3- تقویت عضله چهار سر ران. این عضله به روشهای مختلفی می تواند تقویت شود. اما بهترین روش تقویت آن، Qc sitting است. یعنی انجام 1000 بار شل و سفت کردن زانو، به صورت پشت سر هم.

4- آب درمانی: به صورت راه رفتن و انجام حرکات پا در استخر.

توجه کنید که آب استخر باید گرم باشد و پس از خارج از شدن از استخر به مدت 2 ساعت در معرض هوای سرد قرار نگیرید.

این نکته را باید به خاطر سپرد که اگر پس از آب درمانی (به هر منظوری) یا حتی استحمام عادی، احساس سرما کردید، ضرر آن آب درمانی یا استحمام، بیش از نفع آن بوده است.

چند نکته:

1- بهتر است جهت کامل بودن برنامه درمانی، برخی از عضلات دیگر پا نیز مورد تقویت قرار گیرند. لازم است  تقویت عضلات فوق، با روش علمی و زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شود.

2- از آنجائیکه کوتاهی عضلات پشت ساق و پشت ران نیز موجب وارد شدن فشار به زانو ( و کمر ) می شود، لازم است عضلات مذکور با استفاده از ورزشهای stretching تحت کشش قرار گیرند تا کوتاهی آنها رفع شود. این ورزشها به چند شکل میتوانند انجام شوند که بهترین و موثرترین شکل آن، انجام آنها توسط فیزیوتراپیست است.

بیمار فلج نیمه بدن (سکته مغزی) در روند بیماری خود معمولاً سه مرحله را  طی می کند:

الف- مرحله شلی اولیّه  (Initial Flaccid Stage):
در این مرحله عضلات بیمار کاملاً شل هستند. این مرحله معمولاً از چند روز تا چند هفته و یک ماه طول می کشد.

ب- مرحله سفتی  (Stage Of Spasticity):
 این حالت در 90 % بیماران روی می دهد و طی آن عضلات بیمار (خصوصاً عضلاتی که ضد نیروی جاذبه کار می کنند) سفت میشوند. به نحوی که حرکت دادن اندامها یا مفاصل بیمار به سختی امکانپذیر است. چنانچه با انجام تدابیر مناسب با این پدیده مقابله نشود، مشکلات ثانویه برای بیمار ایجاد خواهد شد. با رعایت دو اصل « وضعیت دهی » و «تمرینات انعطاف پذیری» از ابتدای بروز ضایعه مغزی ، می توان به نحوی موثری این حالت را کاهش داد.

ج- مرحله بهبودی نسبی (Stage Of Relative Recovery):
در این مرحله به تدریج حرکات اندامهای بیمار بر می گردد. بهبودی در طی سه تا شش ماه اوّل پس از بروز ضایعه، سریعتر است و بعد از آن با سرعت کمتری پیش می رود. در برخی بیماران ، رفع اختلالات زبانی و بینایی و فضایی چند سال به طول میکشد.

مراحل فوق کاملاً از هم جدا نیستند و بین آنها همپوشانی و تداخل وجود دارد. این احتمال نیز وجود دارد که بهبودی بیمار در هر یک از این مراحل متوقف شود و بیمار وارد مرحله بعد نشود.

وضعیت دهی به بیمار:
از ابتدای بروز ضایعه ای که منجر به فلج نیمه بدن می شود ، اوّلین مسأله ای که باید مد نظر قرار گیرد ، « وضعیت دادن صحیح » به بیمار است.

وضعیّت اندام فوقانی و سر:
اندام فوقانی به صورت کشیده در کنار بدن روی یک بالش ، قدری بالاتر از ته قرار داده می شود. دست (Hand) نیز به صورت کشیده روی بالش قرار گرفته ، در صورت امکان در حالت چرخش خارجی (Supination) قرار گیرد.
نکته مهم: سر بیمار باید متمایل به طرف سالم بوده ، شانه طرف مبتلا نیز باید روی بالش قرار گیرد تا حتی الامکان به طرف جلو بیاید (Protraction).

وضعیّت لگن و اندام تحتانی:
در مورد اندام تحتانی ، بیماران آسیب مغزی به دو گروه تقسیم می شوند:

الف- بیماران با الگوی خم کننده در اندام تحتانی:
این بیماران ، بیماران بدشانسی هستند و به مدّت طولانی تری در مرحله شلی اولیّه باقی می مانند. در برخی از این بیماران خصوصاً در افراد مسن ، ممکن است عدم کنترل اسفنکتری ( بی اختیاری ادرار و مدفوع ) وجود داشته باشد. وجود الگوی خم کننده در اندام تحتانی برای توانبخشی بیمار خوب نیست. اگر این حالت ثابت بماند این بیماران نمی توانند از جای خود برخیزند ، بایستند و راه بروند و مدّت فیزیوتراپی آنها نیز طولانی تر است.
وضعیت در نخت:
بیمار به پشت می خوابد. یک بالش در زیر لگن طرف مبتلا گذاشته می شود. طول بالش باید به اندازه ای باشد که لبه خارجی ران را نیز در بر بگیرد تا از چرخش رو به خارج (External Rotation) اندام تحتانی جلوگیری شود. اما در عین حال نباید پا از وضعیت میانی (Neutral Position) خارج شود و به چرخش داخلی (Internal Rotation) برود.
در صورت نیاز می توان تخته ای در مقابل پا قرار داد تا پا از مچ خم شود.

ب- بیماران با الگوی باز کننده در اندام تحتانی:
وجود این الگو بیمار را قادر به ایستادن و راه رفتن می کند. اما در عین حال مانع خم کردن زانو می شود. همچنین باعث چرخش خارجی بیش از حد پا (External Rotation) می شود.
وضعیت در تخت:
این بیماران نباید همیشه به پشت بخوابند. بلکه باید روی طرف سالم و مبتلا نیز بخوابند. بالش زیر لگن قرار داده میشود تا به جلو و بالا بیاید. یک بالش کوچک نیز باید زیر زانو گذاشته شود تا زانو کمی خم شود. انگشتان و کف پای بیمار نباید با هیچ چیزی در تماس باشد. زیرا باعث افزایش سفتی عضلات پا می شود.
وضعیت بیمار در حالت خوابیده به پهلوی سالم:
هنگامی که بیمار روی طرف سالم خوابیده ، اندام فوقانی مبتلای او را باید به جلو آورد و آن را در حالی که آرنج باز است روی یک بالش گذاشت. بیمار می تواند بالش را با هر دو دست بگیرد.
وضعیت بیمار در حالت خوابیده به پهلوی مبتلا:
هنگام خوابیدن به پهلوی مبتلا ، شانه باید به جلو بیاید و اندام فوقانی رو به داخل چرخیده باشد و آرنج نیز باز باشد.

حمله مغزی گذرا (T.I.A.):
نوعی سکته مغزی بسیار خفیف و برگشت پذیر است که تنها چند دقیقه تا 24 ساعت طول می کشد و سپس علایم آن به طور کامل برطرف می شود و بیمار به وضعیت طبیعی خود بر میگردد. اهمیّت آن در این است که شخصی که دچار یک یا تعدادی از این حملات شده باشد ، احتمال بروز سکته مغزی اصلی ( حمله بزرگ ) در وی به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

عوارض حمله مغزی عروقی:
مشکلات و علایمی که بر اثر سکته مغزی ایجاد می شود  براساس اینکه کدام یک از عروق مغزی درگیر شده است متفاوت میباشد. برخی از این مشکلات عبارتند از:
1- اختلالات حرکتی (ضعف یا فلج عضلات) یک نیمه بدن
2- اختلالات حسی در یک نیمه بدن (در 35 % موارد)
3- اختلالات بینایی و نقص در میدان دید (در 26 % موارد)
4- اختلال در حافظه
5- اختلالات زبانی و گفتاری
6- اختلال در عمل بلع

مشکلات ثانویه:
اگر بیمار فلج نیمه بدن در بستر به حال خود رها شود ، به علت بی حرکتی طولانی مدّت بدن، دچار مشکلات زیر میشود:
1- تغییر شکل مفاصل ( Deformity )
2- کوتاهی عضلات ( Muscle Shortness )
3- خشکی مفاصل ( Joint Stiffness )
4- درد ( Pain )
5-  تشدید اسپاسم عضلانی (Muscle Spasm)

این مشکلات ناشی از آسیب عروقی مغز نبوده ، بلکه بر اثر بی حرکتی طولانی مدت بدن به وجود می آیند. لذا با انجام  به موقع فیزیوتراپی (تمرینات کششی و انعطاف پذیری) می توان از بروز آنها جلوگیری نمود.

برخی از عوامل زمینه ساز  بروز سکته مغزی:
1- فشار خون بالا
2- بیماری قلبی
3- تصلب شرائین (سفت شدن دیواره رگها)
4- سابقه بروز حملات کوتاه مدّت و گذرا  (A.T.I.)
5- کلسترول بالا
6- چاقی
7- دیابت
8- سیگار کشیدن
9- سابقه خانوادگی
10-  سابقه قبلی سکته مغزی